Extracellular Matrix Component Remodeling in Respiratory Diseases: What Has Been Found in Clinical and Experimental Studies?

Carregando...
Imagem de Miniatura
Citações na Scopus
99
Tipo de produção
article
Data de publicação
2019
Título da Revista
ISSN da Revista
Título do Volume
Editora
MDPI
Citação
CELLS, v.8, n.4, article ID 342, 25p, 2019
Projetos de Pesquisa
Unidades Organizacionais
Fascículo
Resumo
Changes in extracellular matrix (ECM) components in the lungs are associated with the progression of respiratory diseases, such as asthma, chronic obstructive pulmonary disease (COPD), and acute respiratory distress syndrome (ARDS). Experimental and clinical studies have revealed that structural changes in ECM components occur under chronic inflammatory conditions, and these changes are associated with impaired lung function. In bronchial asthma, elastic and collagen fiber remodeling, mostly in the airway walls, is associated with an increase in mucus secretion, leading to airway hyperreactivity. In COPD, changes in collagen subtypes I and III and elastin, interfere with the mechanical properties of the lungs, and are believed to play a pivotal role in decreased lung elasticity, during emphysema progression. In ARDS, interstitial edema is often accompanied by excessive deposition of fibronectin and collagen subtypes I and III, which can lead to respiratory failure in the intensive care unit. This review uses experimental models and human studies to describe how inflammatory conditions and ECM remodeling contribute to the loss of lung function in these respiratory diseases.
Palavras-chave
extracellular matrix, lung function, asthma, chronic obstructive pulmonary disease, acute respiratory distress syndrome
Referências
  1. Abraham T, 2010, J STRUCT BIOL, V171, P189, DOI 10.1016/j.jsb.2010.04.006
  2. Abreu SC, 2014, STEM CELL RES THER, V5, DOI 10.1186/scrt496
  3. Al-Muhsen S, 2011, J ALLERGY CLIN IMMUN, V128, P451, DOI 10.1016/j.jaci.2011.04.047
  4. Almeida-Reis R, 2017, BIOMED RES INT, DOI 10.1155/2017/8287125
  5. Almeida-Reis R, 2010, RESP PHYSIOL NEUROBI, V173, P79, DOI 10.1016/j.resp.2010.06.011
  6. Amato MBP, 2015, NEW ENGL J MED, V372, P747, DOI 10.1056/NEJMsa1410639
  7. Anciaes AM, 2011, CLINICS, V66, P1797, DOI 10.1590/S1807-59322011001000020
  8. Annoni R, 2012, EUR RESPIR J, V40, P1362, DOI 10.1183/09031936.00192611
  9. Araujo BB, 2008, EUR RESPIR J, V32, P61, DOI 10.1183/09031936.00147807
  10. Aun MV, 2017, J ASTHMA ALLERGY, V10, P293, DOI 10.2147/JAA.S121092
  11. Aytacoglu BN, 2006, RESPIRATION, V73, P100, DOI 10.1159/000088680
  12. Lourenco JD, 2018, HISTOL HISTOPATHOL, V33, P289, DOI 10.14670/HH-11-927
  13. Lourenco JD, 2014, PLOS ONE, V9, DOI 10.1371/journal.pone.0098216
  14. Lucey EC, 1998, AM J RESP CRIT CARE, V158, P555, DOI 10.1164/ajrccm.158.2.9705021
  15. Mahmood MQ, 2017, RESPIROLOGY, V22, P133, DOI 10.1111/resp.12882
  16. Malmstrom J, 2004, J PROTEOME RES, V3, P525, DOI 10.1021/pr034104v
  17. Manuyakorn W, 2013, ASIAN PAC J ALLERGY, V31, P3
  18. Salazar LM, 2011, LUNG, V189, P101, DOI 10.1007/s00408-011-9279-2
  19. Marques RH, 2012, NEUROIMMUNOMODULAT, V19, P158, DOI 10.1159/000331264
  20. MCHUGH LG, 1994, AM J RESP CRIT CARE, V150, P90, DOI 10.1164/ajrccm.150.1.8025779
  21. Meduri GU, 1998, AM J RESP CRIT CARE, V158, P1432
  22. Barnes PJ, 2005, EUR RESPIR J, V25, P1084, DOI 10.1183/09031936.05.00139104
  23. MEDURI GU, 1995, CHEST, V108, P1303, DOI 10.1378/chest.108.5.1303
  24. Milara J, 2013, THORAX, V68, P410, DOI 10.1136/thoraxjnl-2012-201761
  25. Miyagawa A, 2009, J DENT RES, V88, P752, DOI 10.1177/0022034509341637
  26. Moorman Jeanne E, 2012, Vital Health Stat 3, P1
  27. Mullane K, 2014, BIOCHEM PHARMACOL, V87, P131, DOI 10.1016/j.bcp.2013.06.026
  28. Murphy G, 2011, GENOME BIOL, V12, DOI 10.1186/gb-2011-12-11-233
  29. Negri EM, 2000, HISTOPATHOLOGY, V37, P393, DOI 10.1046/j.1365-2559.2000.00992.x
  30. Nishimura Y, 2008, CIRC J, V72, P647
  31. Ojiaku CA, 2017, AM J RESP CELL MOL, V56, P432, DOI 10.1165/rcmb.2016-0307TR
  32. Papakonstantinou E, 2019, EUR RESPIR J, V53, DOI 10.1183/13993003.01183-2018
  33. Bates JHT, 2007, AM J RESP CRIT CARE, V176, P617, DOI 10.1164/rccm.200611-1739OC
  34. Papazian L, 2007, CRIT CARE MED, V35, P755, DOI 10.1097/01.CCM.0000257325.88144.30
  35. Parameswaran K, 2006, CELL BIOCHEM BIOPHYS, V44, P139, DOI 10.1385/CBB:44:1:139
  36. Pardo-Saganta A, 2013, AM J RESP CELL MOL, V48, P364, DOI 10.1165/rcmb.2012-0146OC
  37. Pare PD, 2012, COMPR PHYSIOL, V2, P1921, DOI 10.1002/cphy.c110039
  38. Park GM, 2016, ALLERGOL INT, V65, P439, DOI 10.1016/j.alit.2016.03.011
  39. Park JR, 2016, ONCOTARGET, V7, P58405, DOI 10.18632/oncotarget.11168
  40. Park JA, 2010, J BIOL CHEM, V285, P29817, DOI 10.1074/jbc.M110.103416
  41. Park JA, 2009, AM J RESP CELL MOL, V41, P459, DOI 10.1165/rcmb.2008-0195OC
  42. Pelosi P, 2001, SEM RESP CRIT CARE M, V22, P259, DOI 10.1055/s-2001-15783
  43. Peng J, 2019, INT ARCH ALLERGY IMM, V178, P281, DOI 10.1159/000493583
  44. Beckett EL, 2013, J ALLERGY CLIN IMMUN, V131, P752, DOI 10.1016/j.jaci.2012.11.053
  45. Petersen AMW, 2005, J APPL PHYSIOL, V98, P1154, DOI 10.1152/japplphysiol.00164.2004
  46. Pigati PA, 2015, BMC PULM MED, V15, DOI 10.1186/s12890-015-0073-4
  47. Pinheiro NM, 2017, FASEB J, V31, P320, DOI 10.1096/fj.201600431R
  48. Pini L, 2007, EUR RESPIR J, V29, P71, DOI 10.1183/09031936.00047905
  49. Podowski M, 2012, J CLIN INVEST, V122, P229, DOI 10.1172/JCI46215
  50. Pohunek P, 2005, PEDIAT ALLERG IMM-UK, V16, P43, DOI 10.1111/j.1399-3038.2005.00239.x
  51. Possa SS, 2012, AM J PHYSIOL-LUNG C, V303, pL939, DOI 10.1152/ajplung.00034.2012
  52. Pretolani M, 2014, AM J RESP CRIT CARE, V190, P1452, DOI 10.1164/rccm.201407-1374LE
  53. Raspanti M, 1997, J STRUCT BIOL, V119, P118, DOI 10.1006/jsbi.1997.3865
  54. Reese SP, 2013, MATRIX BIOL, V32, P414, DOI 10.1016/j.matbio.2013.04.004
  55. Bellani G, 2016, JAMA-J AM MED ASSOC, V315, P788, DOI 10.1001/jama.2016.0291
  56. RighettI RF, 2014, RESP PHYSIOL NEUROBI, V192, P134, DOI 10.1016/j.resp.2013.12.012
  57. Robbesom AA, 2008, MODERN PATHOL, V21, P297, DOI 10.1038/modpathol.3801004
  58. Robertoni FSZ, 2015, PLOS ONE, V10, DOI 10.1371/journal.pone.0129590
  59. Rodrigues R, 2017, J BRAS PNEUMOL, V43, P95, DOI [10.1590/S1806-37562016000000179, 10.1590/s1806-37562016000000179]
  60. Oliveira VR, 2019, J BIOMECH, V83, P315, DOI 10.1016/j.jbiomech.2018.11.034
  61. Rubenfeld GD, 2007, CHEST, V131, P554, DOI 10.1378/chest.06-1976
  62. Rubio ML, 2004, CHEST, V125, P1500, DOI 10.1378/chest.125.4.1500
  63. Sand JMB, 2016, RESP RES, V17, DOI 10.1186/s12931-016-0440-6
  64. Bortolozzo ASS, 2018, BIOMED RES INT, DOI 10.1155/2018/9274817
  65. Santos FB, 2006, J APPL PHYSIOL, V100, P98, DOI 10.1152/japplphysiol.00395.2005
  66. Benayoun L, 2003, AM J RESP CRIT CARE, V167, P1360, DOI 10.1164/rccm.200209-1030OC
  67. Sarrazin S, 2011, CSH PERSPECT BIOL, V3, DOI 10.1101/cshperspect.a004952
  68. Segura-Valdez L, 2000, CHEST, V117, P684, DOI 10.1378/chest.117.3.684
  69. SETNIKAR I, 1955, Arch Fisiol, V55, P349
  70. Shifren A, 2007, AM J PHYSIOL-LUNG C, V292, pL778, DOI 10.1152/ajplung.00352.2006
  71. Shifren Adrian, 2006, Proc Am Thorac Soc, V3, P428, DOI 10.1513/pats.200601-009AW
  72. Shin YS, 2009, ALLERGY ASTHMA IMMUN, V1, P10, DOI 10.4168/aair.2009.1.1.10
  73. SILVER FH, 1984, INT J BIOL MACROMOL, V6, P125, DOI 10.1016/0141-8130(84)90052-7
  74. Silver FH, 2002, J THEOR BIOL, V216, P243, DOI 10.1006/jtbi.2002.2542
  75. Simcock DE, 2008, AM J RESP CRIT CARE, V178, P460, DOI 10.1164/rccm.200707-1046OC
  76. Slats AM, 2008, J ALLERGY CLIN IMMUN, V121, P1196, DOI 10.1016/j.jaci.2008.02.017
  77. Berair R, 2014, DRUGS, V74, P1345, DOI 10.1007/s40265-014-0250-4
  78. Sont JK, 1996, THORAX, V51, P496, DOI 10.1136/thx.51.5.496
  79. STOCKLEY R, 1999, NOVARTIS FOUND SYMP, V234, P189
  80. Suki B, 2003, AM J RESP CRIT CARE, V168, P516, DOI 10.1164/rccm.200208-908PP
  81. Suki B, 2008, RESP PHYSIOL NEUROBI, V163, P33, DOI 10.1016/j.resp.2008.03.015
  82. Sun CC, 2014, LAB INVEST, V94, P991, DOI 10.1038/labinvest.2014.86
  83. TANAKA Y, 1993, IMMUNOL TODAY, V14, P111, DOI 10.1016/0167-5699(93)90209-4
  84. Theodoro OA, 2017, INT J MOL SCI, V18, DOI 10.3390/ijms18020403
  85. Thille AW, 2013, LANCET RESP MED, V1, P395, DOI 10.1016/S2213-2600(13)70053-5
  86. Toledo AC, 2012, EUR RESPIR J, V39, P254, DOI 10.1183/09031936.00003411
  87. Tomashefski JF, 2000, CLIN CHEST MED, V21, P435, DOI 10.1016/S0272-5231(05)70158-1
  88. Bidan CM, 2015, FRONT PHYSIOL, V6, DOI 10.3389/fphys.2015.00346
  89. Tschumperlin DJ, 2001, AM J RESP CRIT CARE, V164, pS90, DOI 10.1164/ajrccm.164.supplement_2.2106060
  90. Tyrrell DJ, 1999, ADV PHARMACOL, V46, P151, DOI 10.1016/S1054-3589(08)60471-8
  91. Ubel C, 2014, SCI REP-UK, V4, DOI 10.1038/srep05865
  92. van der Worp HB, 2010, PLOS MED, V7, DOI 10.1371/journal.pmed.1000245
  93. Vignola AM, 2004, EUR RESPIR J, V24, P910, DOI 10.1183/09031936.04.00032603
  94. Vlahovic G, 1999, AM J RESP CRIT CARE, V160, P2086, DOI 10.1164/ajrccm.160.6.9706031
  95. Wang ZY, 2018, MOL MED REP, V18, P3143, DOI 10.3892/mmr.2018.9320
  96. Wang ZY, 2019, PHYTOTHER RES, V33, P808, DOI 10.1002/ptr.6274
  97. Ward C, 2002, THORAX, V57, P309, DOI 10.1136/thorax.57.4.309
  98. Williams K, 2016, J PATHOL, V238, P220, DOI 10.1002/path.4658
  99. Black PN, 2008, EUR RESPIR J, V31, P998, DOI 10.1183/09031936.00017207
  100. Wright JL, 2008, AM J PHYSIOL-LUNG C, V295, pL1, DOI 10.1152/ajplung.90200.2008
  101. Wright JL, 2008, PULM PHARMACOL THER, V21, P696, DOI 10.1016/j.pupt.2008.01.007
  102. Costa NDX, 2017, PLOS ONE, V12, DOI 10.1371/journal.pone.0185474
  103. Yick CY, 2012, ALLERGY, V67, P552, DOI 10.1111/j.1398-9995.2011.02773.x
  104. Yuan HC, 2000, J APPL PHYSIOL, V89, P3
  105. Yue Beatrice, 2014, J Glaucoma, V23, pS20, DOI 10.1097/IJG.0000000000000108
  106. Zandvoort A, 2006, EUR RESPIR J, V28, P533, DOI 10.1183/09031936.06.00078405
  107. Zandvoort A, 2008, RESP RES, V9, DOI 10.1186/1465-9921-9-83
  108. Zeng YY, 2019, INT J CHRONIC OBSTR, V14, P163, DOI 10.2147/COPD.S188139
  109. Zheng SX, 2018, LAB INVEST, V98, P130, DOI 10.1038/labinvest.2017.114
  110. Bonser LR, 2017, J CLIN MED, V6, DOI 10.3390/jcm6120112
  111. Zhou XH, 2012, FRONT BIOSCI-LANDMRK, V17, P2278, DOI 10.2741/4051
  112. Zosky GR, 2007, CLIN EXP ALLERGY, V37, P973, DOI 10.1111/j.1365-2222.2007.02740.x
  113. Branchett WJ, 2019, MUCOSAL IMMUNOL, V12, P589, DOI 10.1038/s41385-019-0158-0
  114. Brandsma CA, 2013, AM J PHYSIOL-LUNG C, V305, pL582, DOI 10.1152/ajplung.00152.2013
  115. BROWN RE, 1994, CONNECT TISSUE RES, V30, P295, DOI 10.3109/03008209409015044
  116. Brusselle GG, 2011, LANCET, V378, P1015, DOI 10.1016/S0140-6736(11)60988-4
  117. Burgess JK, 2016, J PATHOL, V240, P397, DOI 10.1002/path.4808
  118. Burgstaller G, 2017, EUR RESPIR J, V50, DOI 10.1183/13993003.01805-2016
  119. Burnham EL, 2007, ALCOHOL CLIN EXP RES, V31, P675, DOI 10.1111/j.1530-0277.2007.00352.x
  120. Burnham EL, 2014, EUR RESPIR J, V43, P276, DOI 10.1183/09031936.00196412
  121. Camargo LD, 2018, FRONT IMMUNOL, V8, DOI 10.3389/fimmu.2017.01835
  122. Vasconcelos LHC, 2019, FRONT PHARMACOL, V9, DOI 10.3389/fphar.2018.01547
  123. Chakir J, 2003, J ALLERGY CLIN IMMUN, V111, P1293, DOI 10.1067/mai.2003.1557
  124. Chakir J, 2015, ANN AM THORAC SOC, V12, P1612, DOI 10.1513/AnnalsATS.201504-208OC
  125. Chen HC, 2013, J NUCL MED, V54, P793, DOI 10.2967/jnumed.112.111393
  126. Chen L, 2014, EUR RESPIR J, V44, P634, DOI 10.1183/09031936.00171313
  127. Chen QH, 2014, BMC PULM MED, V14, DOI 10.1186/1471-2466-14-135
  128. Chetta A, 2003, AM J RESP CRIT CARE, V167, P751, DOI 10.1164/rccm.200207.710OC
  129. Churg A, 2004, AM J RESP CRIT CARE, V170, P492, DOI 10.1164/rccm.200404-5110C
  130. Churg A, 2012, EUR RESPIR J, V39, P197, DOI 10.1183/09031936.00121611
  131. Churg A, 2008, AM J PHYSIOL-LUNG C, V294, pL612, DOI 10.1152/ajplung.00390.2007
  132. Churg A, 2007, THORAX, V62, P706, DOI 10.1136/thx.2006.068353
  133. CLARK JG, 1995, ANN INTERN MED, V122, P17, DOI 10.7326/0003-4819-122-1-199501010-00003
  134. Cohn L, 2004, ANNU REV IMMUNOL, V22, P789, DOI 10.1146/annurev.immunol.22.012703.104716
  135. dos Santos TM, 2018, FRONT PHYSIOL, V9, DOI 10.3389/fphys.2018.01183
  136. Elliot JG, 2018, RESPIROLOGY, V23, P1138, DOI 10.1111/resp.13360
  137. Esper A, 2006, MINERVA ANESTESIOL, V72, P375
  138. Eurlings IMJ, 2014, BMC PULM MED, V14, DOI 10.1186/1471-2466-14-90
  139. Evans CM, 2009, PHARMACOL THERAPEUT, V121, P332, DOI 10.1016/j.pharmthera.2008.11.001
  140. FARJANEL J, 1993, AM REV RESPIR DIS, V147, P1091, DOI 10.1164/ajrccm/147.5.1091
  141. Forel JM, 2018, PLOS ONE, V13, DOI 10.1371/journal.pone.0206105
  142. Foronjy RF, 2005, EXP LUNG RES, V31, P547, DOI 10.1080/019021490951522
  143. Fricker M, 2014, EXPERT OPIN DRUG DIS, V9, P629, DOI 10.1517/17460441.2014.909805
  144. Gladysheva Ekaterina S, 2010, Int J Chron Obstruct Pulmon Dis, V5, P153
  145. Global Initiative for Asthma (GINA), 2018, GLOB STRAT ASTHM MAN
  146. Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease, 2019, GLOB STRAT DIAGN MAN
  147. Gomes RFM, 2000, J APPL PHYSIOL, V89, P908
  148. Gonzalez-Lopez A, 2012, CRIT CARE, V16, DOI 10.1186/cc11224
  149. Grainge CL, 2011, NEW ENGL J MED, V364, P2006, DOI 10.1056/NEJMoa1014350
  150. Hallgren O, 2010, RESP RES, V11, DOI 10.1186/1465-9921-11-55
  151. Hallstrand TS, 2010, CURR OPIN ALLERGY CL, V10, P60, DOI 10.1097/ACI.0b013e32833489c3
  152. Hamon A, 2019, ANN INTENSIVE CARE, V9, DOI 10.1186/s13613-019-0516-9
  153. Hautamaki RD, 1997, SCIENCE, V277, P2002, DOI 10.1126/science.277.5334.2002
  154. Herridge MS, 2011, NEW ENGL J MED, V364, P1293, DOI 10.1056/NEJMoa1011802
  155. Heyland DK, 2005, CRIT CARE MED, V33, P1549, DOI 10.1097/01.CCM.0000198609.98847.50
  156. Higham A, 2019, RESP RES, V20, DOI 10.1186/s12931-019-1017-y
  157. Hill MR, 2018, BIOMECH MODEL MECHAN, V17, P1451, DOI 10.1007/s10237-018-1037-4
  158. Hoelz C, 2001, PATHOL RES PRACT, V197, P521
  159. Hogg JC, 2009, ANNU REV PATHOL-MECH, V4, P435, DOI 10.1146/annurev.pathol.4.110807.092145
  160. Hogg JC, 2004, NEW ENGL J MED, V350, P2645, DOI 10.1056/NEJMoa032158
  161. Holloway L., 1995, ASTHMA RHINITIS
  162. Hoshino M, 2001, CLIN EXP ALLERGY, V31, P722, DOI 10.1046/j.1365-2222.2001.01071.x
  163. Huang W, 2005, EUR RESPIR J, V26, P1074, DOI 10.1183/09031936.05.00085805
  164. Imai K, 2001, AM J RESP CRIT CARE, V163, P786, DOI 10.1164/ajrccm.163.3.2001073
  165. Bittencourt-Mernak MI, 2017, AM J PHYSIOL-LUNG C, V312, pL217, DOI 10.1152/ajplung.00444.2015
  166. Ito JT, 2019, PLOS ONE, V14, DOI 10.1371/journal.pone.0209351
  167. Ito S, 2005, J APPL PHYSIOL, V98, P503, DOI 10.1152/japplphysiol.00590.2004
  168. James A, 2005, CURR OPIN PULM MED, V11, P1, DOI 10.1097/01.mcp.0000146779.26339.d8
  169. James AL, 2007, EUR RESPIR J, V30, P134, DOI 10.1183/09031936.00146905
  170. JAMES AL, 1989, AM REV RESPIR DIS, V139, P242, DOI 10.1164/ajrccm/139.1.242
  171. James A, 2017, AM J RESP CRIT CARE, V195, P968, DOI 10.1164/rccm.201611-2285ED
  172. Joubert P, 2005, J ALLERGY CLIN IMMUN, V116, P713, DOI 10.1016/j.jaci.2005.05.042
  173. Kalamajski S, 2010, MATRIX BIOL, V29, P248, DOI 10.1016/j.matbio.2010.01.001
  174. Kaminska M, 2009, J ALLERGY CLIN IMMUN, V124, P45, DOI 10.1016/j.jaci.2009.03.049
  175. Kamp Ryan, 2008, Proc Am Thorac Soc, V5, P348, DOI 10.1513/pats.200709-152DR
  176. Kawakami M, 2008, BIOL PHARM BULL, V31, P1434, DOI 10.1248/bpb.31.1434
  177. Keglowich L F, 2015, Open Respir Med J, V9, P70, DOI 10.2174/1874306401509010070
  178. Khan MA, 2007, EUR RESPIR J, V30, P691, DOI 10.1183/09031936.00025907
  179. Khan MA, 2010, AM J PHYSIOL-LUNG C, V299, pL98, DOI 10.1152/ajplung.00011.2010
  180. Kielty CM, 2002, J CELL SCI, V115, P2817
  181. Koenders MMJF, 2009, J PATHOL, V218, P446, DOI 10.1002/path.2548
  182. Kononov S, 2001, AM J RESP CRIT CARE, V164, P1920, DOI 10.1164/ajrccm.164.10.2101083
  183. Kotaru C, 2006, AM J RESP CRIT CARE, V173, P1208, DOI 10.1164/rccm.200508-1218OC
  184. Kranenburg AR, 2006, AM J CLIN PATHOL, V126, P725, DOI 10.1309/JC477FAEL1YKV54W
  185. LAITINEN LA, 1992, J ALLERGY CLIN IMMUN, V90, P32, DOI 10.1016/S0091-6749(06)80008-4
  186. Lancas T, 2006, J APPL PHYSIOL, V100, P1610, DOI 10.1152/japplphysiol.00828.2005
  187. Lazaar AL, 2003, AM J MED, V115, P652, DOI 10.1016/j.amjmed.2003.07.010
  188. Lever R, 2001, PULM PHARMACOL THER, V14, P249, DOI 10.1006/pupt.2001.0296
  189. Lezmi G, 2015, AM J RESP CRIT CARE, V192, P164, DOI 10.1164/rccm.201411-1958OC
  190. Li Hongmei, 2002, Zhonghua Jiehe He Huxi Zazhi, V25, P403
  191. Loftus PA, 2016, CURR OPIN OTOLARYNGO, V24, P245, DOI 10.1097/MOO.0000000000000262
  192. Lopes FDTQS, 2013, HISTOL HISTOPATHOL, V28, P269, DOI 10.14670/HH-28.269